فرآیند طراحی معماری از موضوعاتی است که سال‌ها در دانشگاه و با گذراندن کلاس‌های مختلفی درباره آن آموخته‌ایم. به طور کلی این فرآیند از یک الگوی مشابه پیروی می‌کند؛ با این وجود هر معمارِ صاحب سبکی، بر اساس تجاربش در فضای حرفه‌ای، این روند را شخصی‌سازی می‌کند. این فرآیند از نظر فرانک گهری، دارای هفت مرحله اصلیِ طراحی است که هر یک از آنها نقش اساسی در موفقیت یک پروژه دارد.

در این مقاله هفت مرحله طراحیِ معماری را از زبان فرانک گهری خواهیم‌خواند.

۱. مرحله پیش از طراحی

این مرحله به عنوان مرحله برنامه‌ریزی نیز شناخته می‌شود که آغاز‌گرِ روند طراحی معماری است. در مرحله پیش از طراحی، معمار با کارفرما ارتباط برقرار می‌کند تا در مورد قطعه زمین، وضع موجود و خواسته‌های کارفرما برای ساختمانِ آینده اطلاعات کسب‌کند. در صورت وجود امکانِ بازدید حضوری و تجزیه و تحلیل از سایت، اطلاعات دقیق‌تری از پروژه حاصل می‌شود. معمار درباره منطقه‌بندی محلی و محدودیت‌های استفاده از زمین تحقیق می‌کند، سپس برآورد هزینه را برای ارائه در جلسه با کارفرما آماده می‌کند. اگر طرفین در مورد شرایط و محدوده پروژه به توافق برسند، قرارداد معماری تنظیم می‌کنند.

پیدا کردن راهی شخصی‌سازی شده برای ارتباط اصولی با کارفرما هایتان، در فرایند طراحیِ معماری ضروری ‌است. و نیز مراجعه به چک‌لیست‌هایِ حاوی ملزومات و سوالات مناسب ارتباط با کارفرما، پیش از شروع طراحی، می‌تواند کمک‌کننده باشد.

اگر موفقیت یک پروژه‌ را در گروِ دستیابی به تفاهمِ میان طراح و کافرما بدانیم؛ اینجاست که اهمیت طراحیِ تفهیم‌نامه برای هر معمار غیر قابل انکار می‌نماید!! در مورد ” تفهیم نامه طراحی معماری ؛ زبان مشترک معمار و کافرما ” بخوانید. و برای دیدن نمونه چک‌لیستی که توسط کانون معماران و شهرسازان تهیه شده‌است، روی لینک کلیک کنید.

۲. مرحله طراحی شماتیک

در این مرحله، خواسته‌های کارفرما، توسط تیمِ طراحی معماری به کانسپتی برای ساختمان ترجمه می‌شود. که ممکن است شامل اسکچ‌ها، طرح‌ها، رندرهای سه بعدی و نقشه‌های اولیه سایت، نقشه‌ طبقات ساختمان باشد. سیستم‌های ساختمانی، مانند سیستم تهویه مطبوع و لوله‌کشی، نیز در این مرحله قرار دارند.

۳. مرحله توسعه طراحی

این‌جا مرحله‌ای است که فکر و ایده‌های اولیه معمار به یک طرحِ دقیق تبدیل می‌شود. اگر پروژه به مهندس سازه نیاز داشته‌باشد، آن شخص معمولاً در این مرحله به تیم می‌پیوندد. معمار همچنین رندرهایی از فضای خارجی و داخلی را که در حالِ نهایی شدن هستند، به کارفرما ارائه می‌دهد. خروجی این مرحله تا حد زیادی روی کلِ هزینه یک پروژه ساختمانی (و همچنین برنامۀ زمان‌بندی پروژه) تأثیر می‌گذارد. بنابراین باید با حداکثر دقت انجام شود. در انتهای این مرحله، برآورد واقعی‌تری از هزینه‌های ساختمان به دست می‌آید.

۴. مرحله اسنادِ ساخت‌ و‌ ساز

در این مرحله از فرآیند طراحی معماری، طرح به واقعیت تبدیل می‌شود. دو مجموعۀ نقشه‌ی دقیق که تمام جزئیات طرحِ نهایی در آن مشخص‌است، توسط معمار(معماران) کشیده می‌شود. به مجموعه‌ای که در طول مراحلِ ساخت، در محل باقی می‌ماند، مجموعه ساختمانی گفته می‌شود. دیگری مجموعه‌ نقشه‌هایی برای مجوزهاست، که معمار آن را برای مرجع صدور مجوز، محلی اعم از شهر یا شهرستان ارسال می‌کند.

۵. مرحله پروانه ساخت

معمار در این مرحله، برای گرفتن پروانه ساخت مجموعه نقشه‌ها را به عنوان بخشی از برنامه ارائه می‌دهد. پیشنهادات در مقیاس شهر و یا شهرستان، برای یکپارچگی ساختاری و پایبندی به قوانینِ منطقه‌بندی و کد ساختمان بررسی می‌شود. با وجود اینکه مجوز می‌تواند یکی از کُندترین قسمت‌ها از مراحلِ ساخت باشد، اما از معماران، سازندگان و صاحبان املاک در برابر خطا‌های ساختاریِ بالقوه و خطرناک محافظت می‌کند. این امکان برای پروژه‌های ساخت‌و‌سازِ ساده وجود دارد تا مجوزشان طی چند روز در شهرداری‌ها تصویب شود. اما اگر در حال ساختن کاری بلند پروازانه‌ هستید، یا سایت پروژه شما یک منطقه تاریخی است، روند صدور مجوز می‌تواند ماه‌ها طول بکشد.

۶. مرحله پیشنهاد و مذاکره (اختیاری)

اگر طراحی و اجرای پروژه توسط یک شرکت انجام می‌گیرد، نیازی به برگزاری مناقصه و بررسی پیشنهاداتِ پیمانکاران ساختمانی نخواهد بود. در صورتی که هیچ پیمانکاری از قبل پیوست نشده باشد؛ کارفرما و معمار با پیمانکاران مصاحبه می‌کنند و پیشنهاد‌شان را درخواست می‌کنند. سپس پیمانکاران بالقوه با کارفرما و معمار به گفتگو می‎‌نشینند تا مجموعه نقشه‌های ساختمانی را مرور کرده و درباره موارد و برنامه‌ها بحث کنند. معمولا پیمانکاران به دنبال پروژه‌های کم دردسر و آماده‌ای هستند که در طول سال مشغول ساخت آن پروژه باشند. بنابراین اگر پروژه شما از قبل دارای مجوزهای لازم و آماده برای اجرا باشد، شانس بیشتری برای تأمین پیمانکاران با قیمت رقابتی خواهید داشت.

مطالعه مقاله ” مذاکره در معماری ” برای پیروزی‌ در مذاکرهِ بعدی‌تان با کارفرما، پیشهاد ویژهِ ماست.

۷. مرحله مدیریت ساخت

در آخرین مرحله از مراحل طراحی معماری ، نقش معمار از یک طراحِ خلاق به مدیر پروژه تغییر می‌یابد. اگرچه وظیفه مدیریت سایت برعهده آنها نیست، اما برای اطمینان از اجرای پروژه مطابق برنامه‌هایشان مرتباً از سایت بازدید می‌کنند. پیمانکار و گروهش کنترل پروژه را بر عهده می‌گیرند، درست مانند یک کارگردان که فیلمنامه را از فیلمنامه‌نویس تحویل می‌گیرد. بودجه‌های پروژه با توجه به هزینه‌ها تا حد ممکن سرشکن می‌شود که با برنامه‌ریزی دقیق، هیچ تغییری لازم نیست.

مطالب پیشنهادی:

چگونه وارد بازار کار معماری شویم؟

چگونه پروژه معماری بگیریم؟

ترتیبی که کانون معماران برای مطالعه مطالب سری معماری به شما پیشنهاد می‌کند:

۱. معماری

۲. آینده شغلی معماری

۳. فرآیند طراحی معماری

۴. قرارداد معماری

۵. تفهیم نامه معماری

۶. اپلای معماری

۷. پورتفولیو معماری

۸. ماکت معماری