لیست شرکت های معماری در یزد۱۴۰۳

اختصاصی کانون معماران: یزد، شهری با قدمتی چند هزار ساله و معماری منحصر‌به‌فرد، همواره یکی از مراکز مهم طراحی و اجرای پروژه‌های معماری در ایران بوده است.

در دهه‌های اخیر، رشد شهرنشینی و افزایش پروژه‌های نوسازی در یزد، به توسعه معماران و شرکت‌های معماری منجر شده است. آمارها نشان می‌دهد که درصد بالایی از پروژه‌های ساختمانی جدید در یزد، دارای طراحی معماری سفارشی هستند که نشان‌دهنده اهمیت روزافزون معماری در این منطقه است. از سوی دیگر، توجه به اصول معماری پایدار و استفاده از تکنیک‌های سنتی در کنار روش‌های نوین، جایگاه شرکت‌های معماری یزد را در سطح ملی و بین‌المللی تقویت کرده است.

در این مقاله، به معرفی برخی از پروژه‌های شاخص طراحی و بازسازی در یزد پرداخته شده است که نمونه‌هایی از تعامل معماری معاصر با بافت تاریخی و فرهنگی این شهر محسوب می‌شوند. دو پروژه خانه والدین و خانه سرو نمونه‌هایی از طراحی و بازسازی موفق در این منطقه هستند که نشان می‌دهند چگونه می‌توان با حفظ ارزش‌های معماری سنتی، فضاهایی متناسب با نیازهای معاصر ایجاد کرد.

نمونه‌های موردی در یزد

معماری معاصر یزد با تلفیق سنت و مدرنیته، فضاهایی متناسب با نیازهای امروزی خلق می‌کند. پروژه «خانه والدین» با طراحی استودیو زی، خانه‌ای قدیمی را برای زندگی نسل‌های جدید بازآفرینی کرده و بر تعامل با فضاهای باز تأکید دارد. در مقابل، «خانه سرو» توسط دفتر معماری دالان بازسازی شده و با حفظ ارزش‌های تاریخی، ساختاری جدید و سازگار با نیازهای معاصر ایجاد کرده است. هر دو پروژه نمونه‌هایی از بازتعریف خانه‌های سنتی برای آینده‌ای پایدار و کارآمد هستند.

مقاله پیشنهادی برای مطالعه: لیست بهترین شرکت های معماری در ایران

خانه والدین، استویو زی، ۲۰۲۲

پروژه «خانه والدین» خانه‌ای است که والدین یک خانواده سال‌ها در آن با سه فرزند خود زندگی کرده‌اند و اکنون پذیرای فرزندان، عروس‌ها، دامادها و نوه‌هایشان است. با توجه به گسترش خانواده و گذر یک عمر در این خانه، تصمیم گرفته شد که خانه‌ای جدید در همان مکان طراحی شود که با سبک زندگی و داستان جدید خانواده همخوانی داشته باشد.

تمرکز بر طراحی خانه‌ای همکف برای دسترسی آسان و سریع والدین به فضاهای اصلی، در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، و علاقه خانواده به فضاهای باز در عین حفظ حریم خصوصی، تصمیمات اصلی پروژه را شکل دادند. به همین دلیل، حیاط‌هایی در مرکز خانه شکل گرفتند تا بیشترین بهره‌برداری از فضاها با در نظر گرفتن عملکرد آن‌ها ممکن شود. تنوع و تفاوت در ماهیت این حیاط‌ها امکان استفاده از هر یک از آن‌ها را متناسب با عملکردشان فراهم کرد. در نتیجه، طبقه همکف به زندگی خانوادگی اختصاص یافت و زیرزمین شامل یک واحد یک‌خوابه، پارکینگ، انبار و فضای تأسیساتی شد.

مسیر طراحی، هماهنگی بین الگوی جدید زندگی و رفتارها و عادات خانواده را در کنار احترام به خاطرات خانه قدیمی دنبال کرد. دلایل رفتارهای گذشته شناسایی شد و فضاهای جدید متناسب با آن طراحی شدند. طراحان تلاش کردند تا دلیل وجود برخی فضاها در خانه قدیمی را پیدا کنند؛ برای مثال، چرا آشپزخانه در انتهای خانه محصور شده بود؟ چرا اتاق نشیمن با گلخانه‌ای در میانه خانه هیچ ارتباطی با فضای باز نداشت؟ چرا اتاق بزرگی با درهای همیشه بسته به‌عنوان فضای مهمان استفاده می‌شد؟ و موارد دیگر. در طراحی جدید، با کمک حیاط‌های داخلی که در گذشته نقش مهمی در اقلیم یزد داشتند، ارتباط با فضاهای باز در هر دو سطح همکف و زیرزمین برقرار شد.

فضاها از حالت بسته به فضاهای سیال تبدیل شدند، در حالی که همچنان حریم خصوصی خود را حفظ کردند و در ارتباط مناسبی با یکدیگر قرار گرفتند. در محل گلخانه قبلی، گشایشی در سقف ایجاد شد و یک جعبه گل در زیر آن قرار گرفت تا نور را به داخل خانه بیاورد و یادآور خانه پیشین باشد.

استفاده از نمای آجری به دلیل ایجاد سایه و عمیق‌تر شدن پنجره‌های نشیمن، یکی از مواردی بود که با توجه به شرایط اقلیمی در نظر گرفته شد. همچنین، به دلیل تأکید بر داشتن فضایی داخلی در یک سطح، راه‌پله زیرزمین در یکی از حیاط‌های داخلی قرار گرفت و راه‌پله پشت‌بام به خارج منتقل شد. این تغییر باعث شد که فضای اشغال‌شده کاهش یابد و به‌جای یک فضای تاریک و پرگردوغبار در داخل خانه، به عنصری شاخص در نمای اصلی ساختمان تبدیل شود.

مقاله پیشنهادی برای مطالعه: لیست شرکت های طراحی داخلی در یزد

خانه سرو، دفتر معماری دالان، ۲۰۲۳

خانه سرو که قدمت آن به سال ۱۹۷۰ بازمی‌گردد، پیش از آغاز پروژه بازسازی مورد بررسی قرار گرفت. مالک جدید خانه از تیم طراحی خواست تا درباره امکان حفظ بنا یا تخریب آن و جایگزینی با یک آپارتمان نظر دهند.

در جریان بررسی، ظرفیت‌ها و ارزش‌های اصیل بنا شناسایی شد. اصالت این خانه امکان سازگاری آن با نیازهای معاصر را از طریق سازماندهی مجدد فراهم می‌کرد. الگوی هندسی نه‌مربعی، که در گذشته در کوشک‌های خانه‌های روستایی رایج بود، از اوایل دهه ۱۹۲۰ در توسعه شهری یزد به عنوان الگویی برای خانه‌های شهری به کار گرفته شد. این الگو، همسو با گسترش خیابان‌ها و توسعه شهر، در بافت تاریخی یزد جایگاه ویژه‌ای یافت. طراحی اولیه خانه سرو در دهه ۱۹۷۰ نیز به عنوان تکاملی از این الگو شناخته می‌شود.

با توجه به ظرفیت‌های این الگوی هندسی، سازماندهی جدیدی برای خانه سرو تدوین شد که ضمن پاسخگویی به نیازهای عملکردی مالک، تعامل بهتری میان فضاهای داخلی و خارجی ایجاد کند. روند بازسازی این خانه شامل سه مرحله اصلی بود:
۱- حفاظت و مرمت
۲- کاهش حجم
۳- افزودن به حجم ساختمان

در مرحله حفاظت و مرمت، ساختار اصلی ساختمان تقویت شد و آجرهای بنا مورد پاکسازی و بازسازی قرار گرفتند. اما مهم‌ترین اقدام در راستای سازماندهی مجدد، کاهش حجم بنا بود. این فرآیند از طریق حذف برخی دیوارها، از جمله دیوارهای نمای جنوبی و بخش‌هایی از دیوارهای میانی، و همچنین کاهش حجم راه‌پله موجود انجام شد. در نتیجه این تغییرات، پلان بسته ساختمان به یک پلان نیمه‌باز در طبقه همکف تبدیل شد. این بازسازی امکان بهره‌گیری بیشتر از چشم‌انداز حیاط در لایه‌های دوم و سوم را فراهم کرد و ارتباط میان طبقات را به حداکثر رساند.

کاهش حجم در این پروژه شامل حذف جان‌پناه پشت‌بام و کاهش ضخامت سقف میانی بود. در فرآیند بازسازی، تلاش شد تا آجرهای حاصل از تخریب مجدداً مورد استفاده قرار گیرند. برای گسترش پروژه، بخشی از پشت‌بام به ساختمان اضافه شد. این بخش که شامل فضایی بسته و نیمه‌باز است، کاربری پشت‌بام را فعال می‌کند، چرا که در گذشته از این فضا برای خوابیدن و گردهمایی‌های شبانه تابستانی استفاده می‌شد.

به‌منظور جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید در اقلیم گرم و خشک منطقه، پروژه‌ای با نمای دوپوسته و لوورهای متحرک چوبی اجرا شد. این پوسته متحرک، علاوه بر امکان دید به فضای بیرون، کنترل نور خورشید را فراهم کرده و موجب ایجاد بازی نور و سایه در فضای داخلی پروژه شده است.

مقاله پیشنهادی برای مطالعه: لیست شرکت های دکوراسیون داخلی در یزد

آزمایشگاه دکتر مقیمی، استودیو طراحی درک فضا، ۲۰۲۳

این پروژه در منطقه صفائیه یزد واقع شده است؛ یکی از بافت‌های شهری مدرن این شهر. اکثر ساخت‌وسازها در این ناحیه از یک نوع متریال تشکیل شده‌اند، دارای فرم مشابه هستند و هیچ‌گونه دیالوگی با شهر ندارند. دیوارهای جداکننده ساختمان‌ها در امتداد خیابان، همگی دارای ارتفاع یکسان و مصالح یکپارچه و غیرشفاف هستند، فارغ از نوع عملکرد ساختمان. به همین دلیل، امکان برقراری ارتباط بصری میان رهگذران و کاربران ساختمان‌ها بسیار اندک و حداقلی است.

در این پروژه، با توجه به عملکرد ساختمان، معماری یزد به‌گونه‌ای جدید بازتعریف شده است. این بازتعریف با جست‌وجو در ریشه‌های معماری سنتی و بافت تاریخی شهر یزد صورت گرفته است. پروژه حاضر همچون ماشینی است که به عملکردهای درونی خود (به‌عنوان یک آزمایشگاه کامل) پاسخ می‌دهد. در عین حال، دوگانه است: از یک سو (در سمت جنوبی)، موجودی برون‌گراست که تلاش می‌کند با شهر و مردم آن ارتباط برقرار کند، دیده شود و در دسترس عموم باشد؛ و از سوی دیگر (در سمت شمالی)، ساختمانی درون‌گراست که سعی دارد آرامش کوچه مسکونی را حفظ کند و به همسایگان خود احترام بگذارد.

در ابتدا، این پروژه تعریفی برای نمای ساختمان نداشت. اما در فرآیند طراحی، به نقطه‌ای رسیدیم که به‌جای استفاده از تابلو برای معرفی عملکرد ساختمان، نما بتواند به‌تنهایی معرف هویت و عملکرد پروژه باشد و برای مردم شهر قابل‌دسترسی باشد. خاک‌برداری زمین و ایجاد حیاطی با دو برابر حجم قبلی (به‌جای حیاط کوچک موجود در جلوی ساختمان قبلی) باعث شد تا فضایی شبیه به یک پلازای شهری در مقیاس کوچک شکل بگیرد و فضایی برای استفاده عمومی مردم فراهم شود. این پلازا نیاز به دیواری دعوت‌کننده داشت که مردم بتوانند از طریق بازشوهای آن ارتباطی ملموس با فضا برقرار کنند. ساختار کلی ساختمان در ضلع جنوبی، پویا، دعوت‌کننده و به‌یادماندنی طراحی شده است. هویتی ویژه در نمای این ساختمان تجلی یافته که برگرفته از موتیف‌ها و معانی معماری تاریخی یزد است.

راه‌حل‌های عملکردی که در میانه مسیر طراحی اتخاذ شدند، ساختاری متفاوت برای ساختمان به وجود آوردند. پیش از بازسازی، ساختمان موجود دارای سیستم سازه‌ای دیوار باربر بود. در داخل، پلکانی دوطرفه وجود داشت که ساختمان را به دو بخش کلی (شرقی و غربی) تقسیم می‌کرد؛ این ویژگی فضایی، امکان گسترش و یکپارچگی فضا را از ما گرفته بود، در حالی‌که این موضوع برای فضای کاری یک آزمایشگاه بسیار حیاتی است. به همین دلیل، پلکان را از داخل حذف کرده و به خارج از ساختمان منتقل کردیم.

در نهایت، در طول کل فرآیند بازسازی، تلاش کردیم کیفیت‌های ارزشمند معماری تاریخی یزد را به ساختمان بازگردانیم و با بهره‌گیری از همان ویژگی‌هایی که روزگاری در این شهر استفاده می‌شد و دارای کیفیت‌های مدنی شگفت‌انگیز بود، یک تایپوگرافی جدید برای معماری مدرن یزد خلق کنیم.

منبع:  Architizer | Archboom | Archilover | ZORA | Archdaily