شهر دوستدار کودک ؛ ۱۰ اقدام مهم برای بهبود خیابان ها برای کودکان
اختصاصی کانون معماران: شاید شما هم خاطراتی را از کودکی‌تان به وقت قدم زدن در شهر به یاد بیاورید: لحظه‌هایی مثل کودکانه راه رفتن روی حاشیه جدول‌ها و سنگفرش‌های پیاده رو، دست‌کشیدن روی جزئیات و بافت جداره‌ها، تماشای رنگ‌ها و نقش‌های روی دیوارهای شهر، ازدحام پیاده روهای باریک و حتی اشتیاق دیدن پرنده‌های روی درختان شهر. این خاطرات بخش‌هایی از اولین تجربه‌های کودکی ما را از شهر شکل می دهند. به نظرتان چگونه میتوانیم مسیرها و خیابان‌های امن تر و دوست داشتنی‌تری برای کودکان بسازیم؟ وبا نگاهی کلی‌تر چگونه میتوانیم به شهر دوستدار کودک دست‌یابیم؟
طراحی خیابان ها برای کودکان، رویکرد اولویت بخشیدن به نیازهای مردم است. این رویکرد بر نیازهای ویژه نوزادان، کودکان و مراقبان آنها به عنوان عابر پیاده، دوچرخه‌سوار و کاربران حمل و نقل در خیابان‌های شهری در سراسر جهان تمرکز دارد. در این نوشتار به اقدامات مهمی می‌پردازیم که می‌توانند منجر به بهبود وضعیت خیابان‌های شهر برای کودکان شوند و دستیابی به شهر دوستدار کودک را ممکن سازند.
۱- از ارتفاع ۹۵ سانتی متری فکر کنید!
به نظرتان یک کودک ۳ ساله دنیا را چگونه می‌‌بیند؟
نیازهای ویژه نوزادان، کودکان نوپا، زنان باردار و مراقبان، هنگام حرکت از مکانی به مکان دیگر در خیابانها و پیادهروها چیست؟ در طراحی خیابانها برای کودکان باید هم کودکان و هم مراقبان کودک در نظرگرفته شوند. نیازهای کودکان براساس سن و زمینه محلی شان متفاوت است، اما این نیازها در عین حال فراگیر و جهانی هستند. کودکان نیز به غذا، سرپناه، بازی، شادی و روابط سالم با دیگران احتیاج دارند و طراحی خیابانها می‌تواند فرصتهایی را برای رفع این نیازها فراهم کند. در واقع، آنچه برای گروهی از افراد خوب است می‌تواند برای بسیاری دیگر نیز مفید باشد؛ رعایت ملاحظاتی مانند بهبود گزینه‌های نشستن برای زنان باردار در پیادهروها و توجه به ارتفاع لبه پیادهروها برای حرکت کالسکه‌ها، ایمنی و حرکت سایر کاربران در خیابانها را نیز بهبود می‌بخشد. می‌توان گفت خیابانی که برای کودکان خوب باشد برای همه خوب است.
۲- وسایل نقلیه شخصی را محدود کنید
فضا با ارزش‌ترین دارایی ما در شهرها است؛ چرا که بسیار محدود است. نحوه توزیع فضای خیابان، کارایی حرکت و چگونگی استفاده مردم از خیابانها را برای فعالیت‌های روزمره تعیین می‌کند. یک راه برای تخصیص مجدد فضا برای حرکت پایدار در شهر، جایگزینی خطوط جابجایی مختلط با خطوط مخصوص وسایل‌نقلیه است. راه دیگر محافظت خطوط دوچرخه و پیادهروها برای جابجایی افراد بیشتر با استفاده از فضای کم و وسایل‌نقلیه کمتر است. اقدامات اصلاح خیابانها می‌تواند شامل محدودیت برخی خیابانها برای عبور وسایل نقلیه باشد. همچنین، می‌توان با ایجاد خیابان‌های مشترک و از بین‌بردن تمایز بین حرکت عابران پیاده، دوچرخه‌سواران و اتومبیل‌ها، مسیرها را برای عبور و مرور امن و کم‌سرعت، احیا نمود.
۳- قابلیت اطمینان عبور و مرور را افزایش دهید
برای بهبود خیابانها و عبور و مرور موجود، باید خدمات حمل‌و‌نقل را مقرون به صرفه، مطمئن، راحت و دردسترس بسازیم. این به معنی بازاندیشی درباره خیابانها و مسیرهای عبور مرور در شهر است؛ خیابان‌هایی که دارای شبکه عابر پیاده مستقیم، پیوسته و قابل دسترسی، فضای حرکت محافظت شده برای دوچرخه و خطوط حمل و نقل اختصاصی باشند. در حالت ایده‌آل همگی اینها می‌توانند به راحتی با هم ترکیب شوند و از تنوعی از گردش‌های روزانه پشتیبانی کنند. بنابراین مکان‌ها و ایستگاه‌های حمل‌و نقل را تجزیه و تحلیل کنید. این فرآیند می‌تواند منجر به تنظیم و به‌روز کردن ایستگاه‌ها یا افزودن ایستگاه‌های جدید باشد. نهایتا، اقدامات ما باید ایستگاه‌ها را به خدمات ضروری و مقصد اصلی برای کودکان و مراقبان متصل کند.
۴- پیاده روهای عریض و دسترس‌پذیر بسازید
پیاده روها پایه و اساس شبکه حمل و نقل کودکان و مراقبان هستند. طراحی پیاده روها باید پاسخگوی نحوه استفاده از آنها به عنوان راهی مناسب برای حرکت و نیز به عنوان فضایی همگانی باشد که کودکان بخش عمده‌ای از روزهای خود را در آن سپری می‌کنند. پیاده روهای خوش نقشه مسیر واضحی دارند که دسترسی و نیازهای حجم عابر پیاده را برآورده می‌سازد. یک پیاده رو با کیفیت بالا فضای کافی برای راه رفتن چند نفر در کنار هم یا در گروه‌های کوچک را دارد. پیاده روها همچنین امکان مکالمه و بازی در حین حرکت را فراهم می‌کند. پیاده روهای ایمن و راحت، در شب نیز به خوبی روشن شده و دارای جداره‌های جذاب، سایه بانی برای استراحت، مکان‌هایی برای بازی، معاشرت و سیستم‌های مسیریابی هستند.
۵- فضاهایی را برای بازی و یادگیری اضافه کنید
بازی، یکی از اصلی ترین راه‌های یادگیری و رشد کودکان در مراحل اولیه زندگی آنها است. امکان بازی و یادگیری باید تا حد امکان در خیابانها در نظر گرفته شوند. توجه به این امر، باعث افزایش گردش‌های روزمره و افزایش آموخته‌های کودکان در محیط‌های رسمی شهر می‌شود. فرصتهای بازی و یادگیری را می‌توان در طراحی‌های جدید خیابانها، در تحولات خیابانها در مقیاس بزرگ، یا به عنوان بخشی از پیش بینی‌های ارتقا-در مقیاس کوچکتر تصور کرد. به عنوان فرصتهایی برای ترکیب این موارد، به دنبال فضاها، سطوح، مبلمان خیابان یا سایر عناصر در ارتفاع مختلف باشید. در بازطراحی مسیرهای حرکت برای کودکان، به بافت‌ها، مصالح، کفسازی، رنگ‌ها، روشنایی، مسیریابی و عناصر تعاملی مسیرها توجه کنید.
۶- تسهیلاتی برای دوچرخه سواری ایمن فراهم کنید
مسیرهای دوچرخه سواری کاملاً محافظت شده بهترین نوع امکانات دوچرخه سواری برای کودکان و مراقبان آنها در خیابان‌های اصلی شهری هستند. کودکان می‌توانند در خیابان‌های آرام با سرعت و حجم کم وسایل نقلیه، دوچرخه سواری کنند. اما برای حرکت در خیابانها و تقاطع‌های بزرگتر، وجود تسهیلات و مسیرهای مخصوص و محافظت‌شده دوچرخه برای آنها ضروری است. گذرهای دوچرخه سواری با تراکم بالا و نیازمند عبور در کنار هم نیز باید فضای دوچرخه‌سواری گسترده‌تری را فراهم کنند.
۷- گذرگاه های عابر پیاده را بهبود ببخشید
گذرگاه‌های عابر پیاده از مولفه‌های اساسی یک شبکه عابر پیاده ایمن و پیوسته هستند. برای حمایت از امنیت و آسایش همه کاربران، خطوط گذر پیاده در خیابان باید مرتباً در فواصل مشخص، با علامت‌گذاری واضح و تا حد ممکن کوتاه باشند. هنگام طراحی گذرگاه‌های عابر پیاده، باید توجه ویژه‌ای به کودکان و افراد دارای تحرک محدود داشت. کودکان کم سن و سال ممکن است با سرعت کمتری حرکت کنند و مسافت کمتری را در همان زمان حرکت بزرگسالان طی کنند. همچنین دیدن کودکان دشوارتر است؛ بنابراین ممکن است در تقاطع‌هایی که نقاط داغ تصادفات رانندگی هستند آسیب پذیرتر باشند.
۸- سرعت حرکت را با طراحی کاهش دهید
سرعت بالا کشنده است و تلفات ناشی از تصادفات با کودکان، با طراحی برای سرعت‌های ایمن‌تر قابل پیشگیری است. طراحی خیابان تأثیر زیادی روی سرعت حرکت پیش فرض رانندگان دارد. با به حداقل رساندن تعداد خطوط عمو‌می‌وسایل نقلیه و با افزودن عناصر انحراف افقی و عمودی مانند جدول، سرعت عبور و مرور را کاهش دهید. با محدود کردن شعاع‌های مهار و طراحی تقاطع‌های جمع و جور، سرعت چرخش را کاهش دهید.
۹- درختان و محوطه سازی را افزایش دهید
زیرساخت‌های سبز، حایلی در برابر آلاینده‌های موجود در هوا فراهم نموده و احتمال سیلابهای احتمالی و اثرات جزایر‌گرمایی‌شهری[۱] را کاهش می‌دهد. مطالعات متعدد نشان می‌دهد که کودکان در محله‌هایی با درختان و پوشش گیاهی بیشتر، رشد مغزی بهتری دارند. همچنین این کودکان عملکردهای شناختی، توانایی تمرکز و مهارت‌های حرکتی پیشرفته تری از خود نشان می‌دهند. علاوه‌بر‌این، درختان به پیادهروها، مسیرهای دوچرخه‌سواری و میدان‌ها سایه می‌بخشند. این مسئله، به ویژه در مناطق با آب و هوای گرم اهمیت بیشتری دارد.
۱۰- کودکان را در اولویت برنامه ریزی‌ها قرار دهید
پیاده‌سازی و تداومِ رویکردی طولانی‌مدت در طراحی خیابان‌هایی با اولویت دستیابی به شهر دوستدار کودک، نیاز به تلاشی همه‌جانبه دارد. این رویکرد شامل همکاری سازمان‌ها و ذینفعانی است كه در کنار هم فعالیت می‌كنند. باید از تصمیم‌گیرندگان اصلی (سیاست‌ها، برنامه‌ها یا پروژه‌های فیزیکی) دعوت‌کنید تا سلامت و رفاه کودکان را در مرکز کار خود قرار دهند. تنظیم یک چشم‌انداز قوی و بلندمدت برای اولویت قراردادن کودکان و اطمینان از تخصیص منابع برای دستیابی به چشم‌انداز شهر دوستدار کودک، به ذینفعان مختلف کمک خواهد کرد تا برای اهداف کوتاه‌مدت برنامه‌ریزی کنند. باید از خود بپرسیم: کودکان چگونه می‌توانند در چالش‌های محلی مشارکت کنند و در طراحی راه حل‌ها سهیم باشند؟ روش‌های مشارکت جویی کودکان می‌تواند متناسب با گروه‌های سنی و موقعیت‌های مختلف تنظیم شوند.
آنچه گفته شد بخش مهمی از اصولی بود که رعایت آنها می‌تواند خیابان‌های شهر را برای کودکان امن‌تر و لذت‌بخش‌تر سازد و به معیار های شهر دوستدار کودک نزدیک‌تر شود. برای مطالعه بیشتر درباره بهترین روش‌ها، برنامه‌ها و سیاست‌های بین‌المللی در این زمینه می‌توانید به راهنمای طراحی خیابانها برای کودکان مراجعه کنید.
مطالب پیشنهادی:
شهر ۱۵ دقیقه ای؛ آرمان شهری با محوریت پیاده
منابع: archdaily.com | globaldesigningcities.org
ثمینه علیزاده اشرفی
[۱] جزیره گرمایی شهری اشاره به بالابودن چشمگیر دمای برخی نقاط شهری نسبت به مناطق حومه شهر دارد. علت اصلی جزایر گرمایی شهری، تغییر چیدمان زمین در نتیجه‌ی توسعه شهری است. عواملی مانند سیستم‌های گرمایشی ساختمان‌ها، مصالح به‌رفته در کفسازی خیابانها و آلودگی‌ها از علل تشدید این پدیده می‌باشد.
در اینستاگرام با همراه باشید
مجموعه اصول ارتباطی معمار و کافرما از تفاهم تا قرارداد
جستار هایی در حوزه معماری و کارآفرینی
کتاب کافرما ها پرواز نمی‌کنند!
