چهار سناریو ، چهار چشم انداز ؛ معماری و شهرسازی پست مدرنیسم در سینما
اختصاصی کانون معماران و شهرسازان: معماری همیشه و همواره نزدیک ترین خویشاوند دنیای سینما بوده است. هر دو خالق فضا هستند و در فرایند ادراک فضا به عناصر بنیادی مشترکی پایبند می باشند. فیلم سازان می توانند با بهره گیری از معماری، از طریق معنا و فضاسازی بصری به شخصیت پردازی، ایجاد هویت و همچنین خلق مکان بپردازند.
در این میان فضاهای شهری و بناهای معماری به عنوان مکان یک رویداد از اهمیت زیادی برخوردارند و معرف موقعیت زمانی، فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و… در فیلم هستند. تفاوت بنیادی فیلم با سایر هنرها، سیالیت و شناور بودن مرزهای زمانی و فضایی در آن است؛ در فیلم، فضا کیفیت ایستای خود را از دست می دهد و شکلی پویا و دینامیک می یابد. عقاید متعدد مکتب پست مدرنیسم از نیمه دوم قرن بیستم دیدگاه های مختلفی در حوزه معماری پدید آورد. فیلم ها با مشخصه سیالیت در زمان و فضا، سهم خوبی در درک پراکندگی اندیشه های مطرح معماری در این دوران داشتند.
پیتر وایر ، کارگردان استرالیایی در The Truman Show (محصول سال ۱۹۹۸ میلادی) زندگی ترومن را نمایش می دهد که یک دروغ عظیم است! ترومن بدون اینکه خودش بداند در کنار اطرافیان خود که بازیگرانی تحت کنترل هستند به عنوان ستاره ی یک شوی تلویزیونی ایفای نقش می کند. شهری کاملا سازمان یافته از طریق مناظری نزدیک به واقعیت با تعداد زیادی خانه های تک واحدی و باغهای زیبا درامتداد خطوط شهرسازی نوین ایالات متحده آمریکا نشان داده شده است.
ریدلی اسکات ، کارگردان فیلم و تهیه کننده انگلیسی در Blade Runner (محصول سال ۱۹۸۲میلادی) به عنوان یک ضدیوتوپیایی فنی، شهری خیالی که نتیجه ی یک جامعه ی جدید سایبرنتیک است را، به تصویر می کشد. ترکیبی از انواع سبک های معماری، فضاها و سازه های ناسازگار با محیط منجر به تاریکی، سردی و بی اعتمادی شده است. فضاها نمود ناپسند پست مدرنیسم، حاصل سرمایه داری دوران پساصنعتی، هستند.
کوئنتین تارانتینو ، کارگردان و فیلم نامه نویس آمریکایی در Pulp Fiction (محصول سال ۱۹۹۴ میلادی) حاشیه شهرها را نمایش می دهد؛ فضایی که زمینه ی مناسبی برای داستان های رایج زندگی هستند و علاوه بر این منجر به شکل گیری سبک رئالیسم کثیف می شود. پدیده پراکندگی شهرهای آمریکا در چندین موقعیت فیلم دیده می شود. تراکم پایین شهری استعاره ای از عدم وجود حس مکان در روح شخصیتها است.
ویم وندرس ، کارگردان و تهیه کننده آلمانی در فیلم Wings of Desire (محصول سال ۱۹۸۷ میلادی) شهر را که بازتاب شرایط ساکنان آن است مانند صفحات ناهماهنگ و فاقد حافظه که هم پوشانی دارند نمایش داده است. معماری، شهر و پوچی حاصل از آن با روح شخصیت ها بازی می کند، موجب ایجاد احساس تعلق و ساخت خاطرات از مکان هایی خیالی و یا ساخته ذهن و احساسات می شود.
منابع:
قهرمانی، محمدباقر و پیراوی ونک، مرضیه و مظاهریان، حامد و صیاد، علیرضا (۱۳۹۳). کالبد متحرک ناظر و شکل گیری سکانس های فضایی در معماری سینماتیک، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره ۱۹، شماره ۴، صص ۲۷-۳۶.
سید باقر، حسینی و ابی زاده، الناز و باقری، وحیده (۱۳۸۸). معماری و سینما عناصر مکمل و هویت بخش فضا و مکان، نشریه معماری و شهرسازی آرمان شهر، دوره ۲، شماره ۳، صص ۱۱۳-۱۲۰.
تینا غزنوی
در اینستاگرام با همراه باشید
مجموعه اصول ارتباطی معمار و کافرما از تفاهم تا قرارداد
جستار هایی در حوزه معماری و کارآفرینی
کتاب کافرما ها پرواز نمی‌کنند!
