معماری مشارکتی ؛ چرا اصطلاح “باهم کار انجام دهیم” در معماری یک اصل بنیادی است؟
اختصاصی کانون معماران و شهرسازان: در این نوشتار، معماران نسل جدیدی را بررسی می‌کنیم که «کار با روال معمول» را به چالش کشیده‌اند! و با روشی جدید و مبتنی بر معماری مشارکتی، با مشتریانی که قبلا به آنها دسترسی نداشتند ارتباط برقرار می‌کنند. همچنین همکاری‌های مبتنی بر اعتماد ایجاد می‌کنند. ما این روش را« Do It Together » یا « باهم کار انجام دهیم» می‌نامیم.
با نیم نگاهی به تاریخ، بیشتر خانه‌ها و فضاهای جمعی توسط ساکنان و بدون دخالت معماران ساخته شده است. این سازه‌های مسکونی غالبا به عنوان معماری بومی خوانده و معرفی می‌شوند[۱]. همچنین به ظرفیت‌های محلی و منابع مقرون به صرفه متکی هستند. با توجه به این محدودیت‌ها، سازندگان خود نیز اغلب مجبور به تشکیل گروه‌هایی شخصی می‌شدند. از مواد محلی و تکنیک‌های ساختمانی به خصوصی استفاده می‌کردند. و از همه مهمتر اعضای خانواده و همسایگان نیز در این امر مشارکت داشتند. امروزه در سرتاسر جهان این شیوه‌های انجام کار باهم مرسوم است. و مردم و جوامع را به یکدیگر نزدیک کرده و آنها را به یک میراث و مکان مشترک متصل می‌کند.
در طی قرن گذشته، دانش، فنون و مصالح صنعتی مدرن ساختمانی بر تولید فضا تاثیرگذار بوده است. در این بین، افراد زیادی تحت آموزش استاندارد، واجد شرایط و مورد استقبال دنیای حرفه‌ای قرار گرفته‌اند. درست مثل هر جامعه مدرن دیگر، دنیای معماری حرفه‌ای با مسئولیت‌های مشخص مشتری، طراح، مشاور، مدیر و پیمانکار سازمان یافته است.
امروزه معماری حرفه‌ای و بومی مانند دو سر فلش در جهت مخالف از هم دور می‌شوند. معماری حرفه‌ای به تخصص‌های متفاوتی تبدیل شده است. بنابراین هرچه بیشتر تخصصی‌تر می‌شود از نیازهای معمول مردم فاصله می گیرد. پل پولاک[۲] یک بار اظهار داشت،۹۰٪ از طراحان جهان تمام وقت خود را صرف پرداختن به نیازهای۱۰٪ ثروتمندترین مشتریان جهان کردند. حتی اگر از آن زمان نرخ فقر جهانی کاهش یافته باشد، این نسبت تغییر چندانی نکرده است. اکثر معماران حرفه‌ای آموزش دیده عمدتا به افراد ممتاز خدمت می‌کنند.
معماری توسعه یافته
تعداد کمی از معماران و متخصصان بوده‌اند که سعی در ایجاد تغییرات داشته‌اند. در دهه‌های اخیر، معماری برای بشریت و طراحی با شبکه ۹۰٪ ، قطعاً راه را برای معماری بشردوستانه هموار کرده است. بنیاد کاری استون و جایزه بنیاد آقاخان همچنان رفتارهای جدید اجتماعی را مورد توجه مردم قرار داده است. معماری توسعه یافته، دانش این روش‌های اجتماعی را بیشتر گسترش داده. و یک شبکه جهانی از متخصصان را به دنبال فرصت‌های همکاری پرورش داده است.
“یک محیط ساخته شده که دارای قوانین خاص خود است. یک نهاد بسیار پیچیده که برای هزاران سال در این شکل وجود داشته است. […] بنابراین ما در مورد مشارکت معمار در محیط ساخته شده صحبت می کنیم، نه مشارکت مردم در کارهای معمار.
جان هابراکان “
امروزه دانشجویان، فارغ التحصیلان تمایل دارند آستین بالا بزنند و در شیوه های ساخت جوامع محلی شرکت کنند. طی ده سال گذشته، ما شاهد معماری جدیدی به نام Do It Together (DIT) هستیم. که از اکوادور به انگلستان، از هلند تا هند و در بسیاری از نقاط دیگر جهان در حال ظهور است. معماری DIT با هدایت معماران مصمم و اغلب مجموعه‌های چندزمینه‌ای، شبکه خود را از معماران هم فکر رشد می‌دهد. پس چه چیزی در جهت دگرگونی است؟
معماری توسعه یافته
به مدت یک دهه، سیستم عامل‌های اجتماعی، سرمایه گذاری گسترده، بودجه و همکاری در زمینه معماری شکوفا شده‌اند. و محتوای بیشتری را برای کاربران ایجاد می‌کنند و مشارکت کاربران را افزایش می‌دهند. فناوری دیجیتال نه تنها زیرساخت‌های آنلاین و جدید را فراهم می‌کند، بلکه از روش‌های جدید یادگیری الهام می گیرد[۳]. معماری جدیدDo It Together، تخصص و منابعی را نشان می‌دهد که در مورد شیوه‌های بومی قرن‌ها قابل دسترسی نبودند.
- شکستن رابطه کلاسیک طراح و مشتری: به جای اینکه در مرزهای مدل فعلی کسب و کار فعالیت کنید، چرا در انجمن های سازنده شرکت نمی‌کنید و روش‌های جدید ارزش افزوده را کشف نمی‌کنید؟
- اگر جوامع توانایی پرداخت قیمت بازار را ندارد سلسله مراتب مصرف‌کننده و تولید کننده را از بین ببرید: چرا منابع و مسئولیت‌های خود را تغییر ندهیم؟ و پیمانکاران را با سازندگان جامعه جایگزین کنیم (و خودمان به ساخت و ساز بپیوندیم !!)، و صنایع را با منابع محلی جایگزین کنیم و شرکایی را که مطابق با هدف ما هستند جایگزین کنیم؟
- تغییر از جهانی به محلی، از بزرگ به کوچک: به جای سفر به روستاهای دورافتاده، چرا در مورد میراث و چالش‌های جوامع محلی خود اطلاعاتی کسب نمی‌کنید؟ چرا به پروژه‌های عملی و ملموس گوشه و کنار اطراف خود کمکی نمی‌کنید؟ و چرا می‌خواهیم در پروژه های انتزاعی آن سوی جهان سهیم باشیم؟
معماری DIT و تاثیر آن بر جوامع محلی چگونه است؟
معماری DIT یک زمینه آزمایشگاهی است که در آن با مردم ملاقات می‌شود. به صورت ملاقات های رسمی و بومی، متخصصان با خود سازندگان دیدار می‌کنند. افراد مجموعه مهارت‌های مختلفی را در زمینه‌های فرهنگی اجتماعی و تجربیات زندگی در یک سایت گرد هم می‌آورند. در دنیایی که به سرعت در حال جهانی شدن است، چالش‌های اساسی اجتماعی، بشردوستانه و اکولوژیکی وجود داد. که انجام این کار با هم ممکن است دلیل و پاسخی برای کسانی باشد که به دنبال معانی و ارزش‌های جدیدی از همبستگی و احساس مکان هستند.
اما آیا می‌توان معماری DIT را گسترش داد تا نه تنها در جوامع روستایی بلکه در جوامع شهری نیز تأثیر بگذارد؟ آیا معماری مقیاس‌پذیر DIT می‌تواند با چالش های فشرده اجتماعی و اکولوژیکی زمان ما مقابله کند؟
اولین پاسخ احتمالی می‌تواند اتخاذ یک رویکرد سیستمی برای جمع‌آوری تعدادی از استعدادها، مهارت‌ها و منابع متنوع در یک مکان باشد. به همین دلیل است که ما معماری در حال توسعه را به سطح بعدی می‌رسانیم. و زیرساخت‌های دیجیتالی را ایجاد می‌کنیم تا همکاری بین خود سازندگان، متخصصان، سازمان‌های غیردولتی، شرکت‌ها و دولت‌های محلی را تسهیل کند. مدعیانی در غیر این صورت برای دیگران کوچک خواهند بود و به دانش و مدارک دیگران دسترسی نخواهند داشت.
مطلب پیشنهادی:
منبع: archdaily.com
سودابه آقابالازاده
[۱] معماری بومی یک اصطلاح پر بار است و در گفتارهای معماری که نگرانی اصلی اغلب در مورد چگونگی و چه چیزی است، اما به سختی در مورد چرایی آن است. در اینجا ما می خواهیم بیشتر به قصد و روند معماری بومی تأکید کنیم نه فقط در مورد زیبایی شناسی آن.
[۲] پل پولاک از بنیانگذاران و مدیر عامل شرکت Windhorse International بود، وی یک فعال اجتماعی انتفاعی با هدف الهام بخشیدن و رهبری انقلابی در نحوه طراحی، قیمت‌گذاری، بازاریابی و توزیع محصولات توسط شرکت‌ها به سود است.
[۳] معماری منبع آزاد”wikiHouse”معماری جمع‌سپاری، نمونه‌هایی از مدل‌های عملیاتی جدید با الهام از فناوری دیجیتال است. ظهور “طراحی مشارکتی” جدید در “طراحی جامعه” داشته است.
در اینستاگرام با همراه باشید
مجموعه اصول ارتباطی معمار و کافرما از تفاهم تا قرارداد
جستار هایی در حوزه معماری و کارآفرینی
کتاب کافرما ها پرواز نمی‌کنند!
