۵ اصل اساسی برای ایجاد یک شهر ایده آل

ازآنجاکه جهان دائماً در حال تغییر است، محیط ساخته‌شده ما نیز به‌طور مداوم در حال تکامل و سازگاری با شرایط جدید است. هم‌زمان که ما غرق در مجادله با چالش‌های مختلف هستیم، کارشناسان و اندیشمندان در حال بررسی مجدد رویکردهایی هستند که بشر تاکنون اتخاذ کرده است. هدف آنان، خلق ایده‌های جدید برای ایجاد شهر ایده آل در آینده است.

آزمایشگاه Space ۱۰ یک گروه تحقیق و طراحی است که رویکرد اصلی آن، تأکید بر اهمیت مردم و کره زمین است. این گروه با همکاری gestalten، تازه‌ترین مطالعات خود را با عنوان “شهر ایده آل” منتشر کرده است. در بخشی از کتاب آمده است : «شهرها به‌طور هم‌زمان هم در دلِ مشکلات و هم در دل راه‌حل‌ها قرار دارند». کتاب مذکور، با گردآوری نگرش‌های مختلف از سراسر جهان، به بررسی در مورد نحوه ایجاد فضاهایی برای رفاه ساکنان می‌پردازد. همچنین با جمع‌آوری پروژه‌ها و نظرات متخصصان، ۵ ویژگی اساسی را که به شکل‌گیری آینده شهری کمک می‌کند، معرفی می‌کند.

بر این اساس، یک شهر ایده آل باید خلاق، قابل‌دسترس، اشتراکی، ایمن و جذاب باشد. با اتخاذ این اصول به‌عنوان مبانی بنیادی، کلان‌شهرهای آینده سبزتر، سالم‌تر، پایدارتر و همه‌شمول خواهند بود. وجود چشم‌اندازِ «محل زندگی مشترک»، افراد بیشتری را برای سکونت جذب می‌کند. همچنین با فراهم کردن فرصت‌های بهتر و برابر، کیفیت زندگی فردی و جمعی را افزایش می‌دهد. بعلاوه، این اصول به ساخت ماهیتی با انعطاف‌پذیری و بهره‌وری اقتصادی بالا کمک می‌کنند.

در ادامه به بررسی این ۵ ویژگی اصلی برای دستیابی به شهرهای ایده آل و مثال‌های مرتبطی از سرتاسر جهان می‌پردازیم.

۱. خلاق و خودکفا

یک شهر خلاق، از نظر زیست‌محیطی و اقتصادی، پایدار است. چنین شهری نه‌تنها انسان‌ها، بلکه سایر موجودات روی کره زمین را نیز در خود جای می‌دهد. در این شهر، نیازهای اصلی در درون چرخه‌ای اولویت‌بندی می‌شوند؛ ازجمله تغذیه، آب، مصالح و انرژی. چنین رویکردی بسیار پایدار است و پسماند حاصل را مجدداً به‌عنوان منبع تولید بکار می‌گیرد. به‌عبارت‌دیگر، یک شهر در حالت ایده آل، باید خودکفا و چرخه‌ای باشد.

نمونه موردی:

• پیاده‌رو متشکل از کف‌پوش‌های متخلخل برای جذب آب باران و استفاده مجدد برای آبیاری گیاهان/ دانمارک.

• کارخانه CopenHill، علاوه بر تولید انرژی، به‌عنوان فضای تفریحی شهری نیز کاربرد دارد/ دانمارک.

• آکادمی Avasara، محیطی آموزشی و اجتماعی با مصالح پایدار و مقرون‌به‌صرفه/ هند.

۲. قابل‌دسترس

یک شهر قابل‌دسترس، از برابری، گوناگونی و همه‌شمولی حمایت می‌کند. چنین شهری بدون درنظرگرفتن سن، جنسیت، قومیت توانایی، مذهب و یا دیدگاه‌های سیاسی ساخته می‌شود. همچنین دسترسی عادلانه به امکانات شهری، اشتغال، بهداشت، آموزش، خدمات، تجارت، اوقات فراغت، ورزش و طبیعت را فراهم می‌کند. نهایتاً یک شهر قابل‌دسترسِ واقعی، مسکن ارزان‌قیمت، حاکمیتی شفاف، مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها و توانمندسازی جامعه را در اختیار ساکنانش قرار می‌دهد.

نمونه موردی:

• مرکز اجتماعات Grotao/ برزیل.

۳. اشتراکی

یک شهر اشتراکی، باعث تقویت احساس اجتماع، همکاری و همبستگی می‌گردد. چنین شهری برای تعاملات اجتماعی طراحی شده‌ است. این امر، از طریق ایجاد امکانات مشترک، فضاهای عمومی، همکاری و فضای زندگی مشترک صورت میگیرد. یک شهر اشتراکی، امکانی فراهم می‌کند تا منابع نامشهود مانند مهارت‌ها و تکنولوژی‌های اشتراکی یا نوآوری‌های جمعی، گرد هم آیند.

نمونه موردی:

• طراحی خانه‌ای اشتراکی برای سه نسل از یک خانواده و مطابقت اصولی با نیازهای هریک از آنان/ هلند.

۴. ایمن

داشتن تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی، وقوع سیل و حوادث شدید آب‌وهوایی برای یک شهر ایمن، ضروری است. این شهر، با ایجاد حفاظت کامل، احساس امنیت را در افراد ارتقا می‌بخشد. تأکید اصلی چنین شهری، پیشگیری از جرم و جنایت و احیای مجدد شهر است. به‌علاوه، یک شهر ایمن، دسترسی به منابعی مانند غذا، آب، سرپناه و سلامت جسمی و روحی افراد را تضمین می‌کند. همچنین از طریق دسترسی به خدمات بهداشتی، درمانی و فضاهای سبز، محیط زندگی سالمی را برای ساکنانش به وجود می‌آورد.

نمونه موردی:

• ایجاد فضای شهری Tapis Rouge بعد از زلزله مخرب/ هائیتی.

۵. جذاب و دل‌پذیر

شهر جذاب، شهری است که حضور در آن لذت‌بخش باشد. چنین شهری، در مقیاس انسانی طراحی می‌شود، به‌طوری‌که در طول ۱۵ دقیقه پیاده‌روی، بتوان به همه‌چیز دسترسی پیدا کرد. همچنین با تهییج کنجکاوی، شگفتی و حس اکتشاف، انسان را به تفریح دعوت می‌کند. شهر جذاب، با فراهم کردن دسترسی به فرهنگ، هنر و فضاهای عمومی جذاب برای استراحت، سلامتی و یادگیری، یک زندگی جمعی شاداب‌ را به وجود می‌آورد.

نمونه موردی:

• بازار روز Dandaji / آفریقا.

• پروژه‌ی Urban Village / دانمارک.

• فضای تفریحی چندعملکردی Park ‘n’ Play / دانمارک.

مطالب مرتبط با این موضوع:

کوچه باغ Yangon؛ فضای سبز چند عملکردی در درون یک کوچه

معماری دوران پسا کرونا؛ ۷ راهنمای طراحی برای تحولات ایمن

منبع: archdaily.com

نیلوفر علی نسب