انواع دیاگرام معماری؛ پرکاربردترین‌ها (۱۴۰۴)

هنگامی که صحبت از دیاگرام معماری می‌شود، «مدولور» لوکوربوزیه به ذهن می‌آید؛ سیستمی تناسبی که توسط معمار مشهور سوئیسی-فرانسوی، لوکوربوزیه، توسعه یافته است. مدولور ترکیبی از ریاضیات، مقیاس انسانی و زیبایی‌شناسی است که برای ایجاد ابعاد هماهنگ در طراحی به کار می‌رود.

این دیاگرام به‌صورت بصری نشان می‌دهد که چگونه این تناسبات می‌توانند راهنمای طراحی معماری باشند و بر همه چیز، از چیدمان فضاها گرفته تا ابعاد مبلمان، تأثیر بگذارند.

همان‌طور که می‌دانید، این سیستم مدولار تأثیر عمیقی بر معماری مدرن گذاشت و بر عملکردگرایی و طراحی انسان‌محور تأکید کرد، درحالی‌که زیبایی و تعادل را در فرم‌های معماری حفظ نمود. درواقع، دیاگرام در معماری از اهمیت بالایی برخوردارند، زیرا می‌توانند فرآیند طراحی را به‌طور مؤثر نشان دهند یا به سادگی جنبه‌ای از پروژه را توضیح دهند.

در این مقاله، ابتدا تفاوت بین دیاگرام و پلان را بررسی کرده و سپس به معرفی ۱۰ نوع دیاگرام معماری می‌پردازیم.

تفاوت بین دیاگرام و پلان

در طراحی معماری، اصطلاحات «دیاگرام» و «پلان» اغلب به کار می‌روند، اما این دو یکسان نیستند.

از نظر فنی، دیاگرام نیز نوعی نقاشی هستند، زیرا ترسیم می‌شوند، اما هدف متفاوتی دارند. برخلاف پلان‌های اجرایی که ابعاد دقیق و مشخصات متریال را ارائه می‌کنند، دیاگرام ابزارهای مفهومی هستند که ایده‌ها را تجسم می‌بخشند. دیاگرام معماری به انتقال نیت طراحی و مفاهیم کلی‌تر کمک می‌کنند. پس از نهایی شدن طراحی، پلان‌های اجرایی، که بر اساس مدل‌های سه‌بعدی دقیق ایجاد شده‌اند، برای راهنمایی فرآیند ساخت ترسیم می‌شوند.

هنگام استفاده از ابزارهایی مانند AutoCAD، پلان‌های اجرایی به‌طور مجزا طراحی می‌شوند. اما در نرم‌افزارهای BIM مانند Autodesk Revit، این پلان‌ها می‌توانند به‌صورت خودکار تولید شوند که این تفاوت کلیدی میان AutoCAD  و Revit  را برجسته می‌کند.

آیا دیاگرام معماری فقط جنبه زیبایی دارند؟

انواع دیاگرام معماری اغلب به دلیل ظاهر جذاب و هنری‌شان مورد توجه قرار می‌گیرند. اما کاربرد آن‌ها فراتر از زیبایی بصری است. انواع مختلف دیاگرام اهداف مشخصی دارند؛ برخی برای نمایش برنامه‌ریزی فضایی، برخی برای نشان دادن مسیرهای حرکتیو برخی دیگر برای تحلیل عوامل محیطی طراحی شده‌اند. درحالی‌که برخی معماران آن‌ها را به عنوان یک عنصر تزئینی برای ارائه‌های جذاب در نظر می‌گیرند، دیاگرام در واقع جایگزینی قدرتمند برای توضیحات متنی طولانی هستند.

دیاگرام معماری می‌توانند یک پاراگراف متراکم را جایگزین کرده و به‌صورت مؤثری ایده‌ها و مفاهیم را منتقل کنند. در ارائه‌های معماری یا پورتفولیوهای طراحی، دیاگرام باید در اولویت قرار گیرند تا نیت طراحی به‌طور کارآمدتری بیان شود.

انواع دیاگرام معماری

بیایید ۱۰ نوع دیاگرام معماری را که محبوب‌ترین‌ها هستند، بررسی کنیم! از دیاگرام اگزونومتریک، مسیرهای حرکتی، مفهومی، فرآیند طراحی گرفته تا دیاگرام اقلیمی، پایداریو مقطعی.

۱- دیاگرام مفهومی

دیاگرام مفهومی برای ساده‌سازی و انتقال ایده‌های پیچیده معماری در قالبی واضح و قابل درک طراحی شده‌اند. به عنوان یک معمار، هدف شما این است که نشان دهید چگونه ایده‌ی مفهومی شما در تمام مراحل پروژه اجرا می‌شود. برای دستیابی به این هدف، لازم است دیاگرامی ترسیم کنید که هم جزئیات کافی داشته باشند و هم به راحتی قابل درک باشند.

پیش از شروع، به این فکر کنید که چگونه می‌توان ایده‌های انتزاعی خود را به تصاویر ملموس تبدیل کرد. قوی‌ترین مفهومی که طراحی شما را هدایت می‌کند چیست؟ ابتدا بر نمایش این ایده‌ی محوری تمرکز کنید. همچنین بررسی کنید که چگونه شرایط فیزیکی و محیطی پروژه‌ی شما در راستای این ایده تکامل یافته‌اند.

۲- دیاگرام فرآیند طراحی

دیاگرام فرآیند طراحی به‌عنوان یک پلان‌ی بصری عمل می‌کند که به‌طور شفاف هر مرحله از مسیر طراحی را از ایده‌ی اولیه تا تکمیل نهایی مشخص می‌نماید. این دیاگرام، جریان کاری را به فازهای قابل مدیریت تقسیم کرده و به انتقال روند پیشرفت و منطق پشت پروژه کمک می‌کند.

این دیاگرام نه‌تنها فرآیند طراحی را سازماندهی می‌کند، بلکه باعث شفافیت و هماهنگی میان اعضای تیم، کارفرما و ذینفعان می‌شود.

۳- دیاگرام حبابی

دیاگرام حبابی یک نمایش ساده و غیررسمی از فضاها و روابط آن‌ها درون یک طرح است. این دیاگرام با استفاده از دایره‌ها یا «حباب‌ها» برای نشان دادن اتاق‌ها یا فضاهای عملکردی، به تجسم سازماندهی فضایی، همجواری‌ها و جریان حرکت در مراحل اولیه طراحی کمک می‌کند.

دیاگرام حبابی به‌ویژه برای بررسی چیدمان فضاها مفید هستند و تضمین می‌کنند که روابط بین فضاها، ازجمله مجاورت و سلسله‌مراتب، با اهداف پروژه همخوانی دارند. این ابزار برای ایده‌پردازی و اصلاح طرح‌ها پیش از ورود به مراحل جزئی‌تر، بسیار ارزشمند است.

۴- دیاگرام پلانی

دیاگرام پلانی برنامه‌های فضایی و روابط آن‌ها را در یک ساختمان به‌صورت دو‌بعدی نمایش می‌دهد. این دیاگرام با استفاده از اشکال واضح، رنگ‌ها و برچسب‌ها، چیدمان‌های پیچیده را ساده‌سازی می‌کند و عملکردها یا نواحی مختلف را نشان می‌دهد.

این نوع دیاگرام معماری به معماران کمک می‌کند تا نحوه‌ی ارتباط و تعامل فضاهای مختلف را به‌طور شفاف بیان کنند و تصویری کلی از ساختار سازمانی طراحی ارائه دهند. دیاگرام پلانی به‌ویژه در ارائه‌ها بسیار مفید هستند، زیرا روابط برنامه‌ای را بدون پیچیدگی‌های پلان‌های فنی نشان می‌دهند.

۵- دیاگرام اگزونومتریک

دیاگرام اگزونومتریک یک نمایش سه‌بعدی از طراحی را بدون اعوجاج پرسپکتیوی ارائه می‌دهد. این دیاگرام روابط فضایی، عناصر ساختاری و نواحی عملکردی را به‌صورت واضح و قابل اندازه‌گیری نشان می‌دهد.

با جداسازی اجزا یا استفاده از کدگذاری رنگی، دیاگرام اگزونومتریک می‌توانند مفاهیم پیچیده‌ای مانند تقسیم‌بندی عملکردی، مسیرهای حرکتی، یا روش‌های ساخت را به‌طور مؤثر نمایش دهند. این نوع دیاگرام معماری برای نمایش کلیت طرح و ارائه‌ی دیدگاه‌هایی درباره‌ی نحوه‌ی ارتباط اجزای مختلف پروژه بسیار ارزشمند است.

منبع:  Archdaily | Architizer | Archboom | Archilover | ZORA